حسابداری پیمان های بلند مدت : پیمانکاری فعالیتی گسترده است که حوزه های متنوعی مانند سد سازی، راه سازی، ساختمان سازی، تاسیسات نفت و گاز و خدمات را پوشش می دهد. فرایند پیمانکاری دارای جزییات فنی زیادی است که از تهیه اسناد مناقصه شروع می شود و تا تحویل قطعی کار به کارفرما ادامه می یابد. پیچیدگی کار در پیمانکاری و روابط بین کارفرما و پیمانکار دولتها را وادار می کند مقررات لازم را برای پیشبرد فعالیتهای پیمانکاری تدوین و اجرا کنند. یکی از مقررات مهم در حوزه پیمانکاری شرایط عمومی پیمان است که در پنج فصل و ۵۴ ماده تنظیم شده است و در آن تاییدات و تعهدات پیمانکار، تعهدات و اختیارات کارفرما، تضمین پرداخت، تحویل کار و حوادث قهری و … مشخص شده اند. مهمترین مساله ی حسابداری برای پیمانهای بلند مدت زمان شناسایی درآمد و سود یا به عبارت دیگر تخصیص درآمد ها و هزینه های پیمان به دوره هایی است که در آن دوره ها عملیات موضوع پیمان اجرا می شود.
این مقاله را نیز بخوانید: دستور العمل تنخواه گردان
کارفرما: اشخاص حقیقی و یا حقوقی که عملیاتی را برای اجرا و ساخت و ساز به اشخاص دیگر واگذار میکنند.
پیمانکار:اشخاص حقیق و یا حقوقی که عملیاتی را اجرا می کنند و طرف دیگر قرارداد می باشند.
قرارداد:توافق بین پیمانکار و کارفرما برای تکمیل یا ساخت یک عملیات را قرارداد می گویند.
مبلغ قرارداد:رقم توافق شده ای است که کارفرما متعهد می گردد آن را در پایان مدت و یا در مقاطع معین پرداخت نماید.
قرارداد دست دوم:برخی اوقات پیمانکار اصلی (دست اول) یک بخش از کار را به پیمانکار دست دوم واگذار می نماید و برای انجام عملیاتی مانند رنگ کاری، سنگ ریزی کف و غیره با او قرارداد منعقد می نماید در این صورت این قرارداد را دست دوم می گویند.
صورت وضعیت: صورتحسابی است که وضعیت کارهای انجام شده را از ابتدای کار تا تاریخ صورت وضعیت به صورت انباشته نشان می دهد و به طور ادواری (معمولا) ماهیانه برای کارفرما فرستاده می شود.
پیمان در جریان پیشرفت : حسابی است که برای انباشت مخارج ساخت پروژه استفاده می شود.
این مقاله را نیز بخوانید: کنترل داخلی در حسابرسی
کارگواهی شده:پیمانکار بر اساس درصد پیشرفت کار در مقاطع مختلف اقدام به تهیه و ارسال صورت وضعیت برای کارفرما می نماید. این صورت وضعیتها باید به تایید دستگاه نظارت و یا ناظر مقیم که از سوی کارفرما تعیین می شود برسد. مبلغ کار انجام شده توسط پیمانکار که به تایید دستگاه نظارت برسد کار گواهی شده نام دارد.
کار گواهی نشده: اگر پیشرفت عملیات نامطلوب باشد و به مرحله مورد انتظار نیز نرسد، اگرچه فعالیت تکمیل واجرا شده است، بعلت نداشتن کیفیت تایید نخواهد شد. لذا در اصطلاح به آن کار گواهی نشده می گویند.
قرارداد امانی: وضع برخی از پیمانها به نحوی است که از قبل نمی توان مخارج آنرا برآورد کرد. در این موارد پیمانکار بهای تمام شده واقعی را که حاشیه سودی به آن اضافه شده باشد قبول می کند. این سود می تواند به شکل رقم ثابت یا درصدی نسبت به بهای تمام شده باشد.
قرارداد مقطوع: در این قراردادها پیمانکار در مورد مبلغ مقطوع کلی و یا مبلغ معینی برای هر واحد کار با کارفرما توافق می نماید، لکن در متن قرارداد ماده ای برای جبران خسارات از نظر تطبیق دادن تغییرات قیمت در مواد و دستمزد که در بازار دچار نوسانات شده است منظور می نماید. این ماده بیشتر در مورد قراردادهای بلند مدت اجرا می شود تا پیمانکار و کارفرما را در مقابل تغییرات نامطلوب بهای مواد و دستمزد حفظ کند.
ناظر مقیم: کسی است که از طرف کارفرما یا دستگاه نظارت برای نظارت مستقیم در اجرای عملیات کارگاه تعیین و کتبار به پیمانکار معرفی می شود و اصولا مقیم کارگاه خواهد بود.
کارگاه: مراد از کارگاه و محل کار کلیه ی اراضی و محل هایی است که عملیات موضوع پیمان در آنها اجرا می گردد.
طرح عمرانی: مجموعه خدمات و عملیات مشخصی است که بر اساس مطالعات توجیهی فنی و اقتصادی یا اجتماعی که توسط دستگاه اجرایی انجام می شود طی مدت معین و با اعتبار معین برای تحقق بخشیدن به هدفهای برنامه عمرانی ۵ ساله به صورت سرمایه گذاری ثابت شامل هزینه های غیر ثابت وابسته در دوره مطالعه و اجرا و با مطالعات اجرا می شود.
موضوعات اساسی حسابداری پیمانکاری
در خصوص حسابداری قراردادهای پیمانکاری دو موضوع کلی وجود دارد:
الف: نحوه شناسایی، تخصیص و ثبت هزینه های ساخت و تکمیل پیمان (هزینه یابی پیمان)
ب: نحوه زمان شناسایی و و محاسبه درامد حاصل از پیمانها و متعاقبا سود و زیان حاصل از پیمانها.
معمولا ساخت پیمانها متفاوت از یکدیگر بوده و لذا می بایست جهت هزینه یابی هر پیمان حساب جداگانهای را اختصاص داد. بر این اساس در هزینه یابی پیمانهای بلند مدت، اصول هزینه یابی سفارش کار استفاده می شود یعنی حسابداری پیمانها از نظر هزینه یابی جزء حسابداری صنعتی قرار می گیرد.
اما از حیث نحوه و زمان شناسایی و محاسبه درآمد حاصل از پیمانها، حسابداری پیمانها جزو حسابداری مالی قرار می گیرد. زیرا نحوه و زمان شناسایی درآمد حاصل از پیمان ربطی به اصول هزینه یابی پیمانها نداشته و صرفا از اطلاعات آن در تعیین میزان درآمد حاصل از پیمانها استفاده می شود.
روشهای حسابداری پیمانهای بلند مدت
در ادبیات حسابداری پیمانکاری دو روش تکمیل کار و روش درصد پیشرفت کار (پیمان) برای حسابداری پیمانها به چشم می خورد.
تفاوت اصلی این دو روش در زمان شناسایی درآمد است.
روش تکمیل کار:
در این روش سود زمانی شناسایی می شود که بخش اعظم عملیات مربوط به قرارداد پایان یافته و مخارج باقیمانده برای تکمیل کار غیر قابل توجه باشد. از مزایای این روش اینست که اندازه گیریها بر مبنای نتایج واقعی صورت می گیرد و ارقام برآوردی نمی باشد.
از معایب آن اینکه روش تکمیل کار عملکرد یک شرکت را در دوران اجرای عملیات پیمانکاری به نحو مطلوب نشان نمی دهد و تنها نتیجه پیمانهای تکمیل شده در هر دوره ی مالی را منعکس می کند. در استاندارد حسابداری شماره ۹ روش تکمیل کار پذیرفته شده نیست.
روش درصد پیشرفت کار:
بر اساس اصل تحقق درآمد شناخت درامد موکول به کامل شدن فرایند کسب سود است اما روش درصد پیشرفت کار بر مبنای استدلالات زیر شناسایی درامد را در مقطعی زودتر از تکمیل فرایند کسب سود شناسایی می کند و مجاز شناخته می شود.
الف: بر اساس قراردادهای موجود شواهد کافی برای وصول درامد وجود دارد.
ب: در این روش عملیات با اطمینانی معقول قابل اندازه گیری است.
پ: به کارگیری این روش موجب اندازه گیری مناسب تری از سود دوره های مالی و رعایت مفهوم تطابق هزینه ها با درآمد است.
این مقاله را نیز بخوانید: کدینگ حسابداری خدماتی
مرور مراحل اصلی پیمانکاری:
۱-مطالعات مقدماتی
مخارج مطالعات مقدماتی طرح به عهده کارفرما بوده اما انجام آن به مهندسین مشاور واگذار می شود.
۲-دعوت از پیمانکاران براى اجراى طرح
پس از آماده شدن اسناد و مدارک عملیات اجرایی طرح معمولا پیمانکاران از طریق مناقصه یا مذاکره از نوع ومشخصات طرح مطلع میشوند و در صورتی که مایل به اجرای طرح باشند اسناد و مدارک مناقصه را از کارفرما یا مهندسان مشاور تهیه وبرای بررسی و مطالعه در اختیار کادر فنی خود قرار میدهند.
ثبت خریداری اسناد شرکت در مناقصه (عددهای مسائل صوری و صرفا جهت آموزش می باشد)
هزینه شرکت در مناقصه ۳۰۰۰۰
بانک ۳۰۰۰۰
بابت خرید اسناد شرکت در مناقصه
۳-شرکت در مناقصه
هر یک از پیمانکاران برای تضمین اجرای طرح به قیمتی که پیشنهاد کرده اند باید ضمانت نامهای ازبانک اخذ و به کارفرما تسلیم کنند. قیمت پیشنهادی پیمانکاربرای اجرای طرح همراه با سایر اسناد و مدارک از جمله ضمانتنامه بانکی در دو پاکت جداگانه – پاکت الف حاوی ضمانتنامه بانکی و کلیه اسناد مناقصه و پاکت ب فقط شامل قیمت پیشنهادی به کارفرما تسلیم میشود. صدور ضمانتنامه شرکت در مناقصه از طرف بانکها موکول به اخذ وثیقه و کارمزد از پیمانکار است.
ثبت مربوط به کارمزد و ضمانت نامه و وثیقه شرکت در مناقصه
پیمانکار برای شرکت در مناقصه باید از بانک ضمانت نامه ای به میزان مندرج در شرح شرکت دریافت کند. برای دریافت این ضمانت نامه علاوه بر کامزد بانکی باید به میزان ۱۲۰% مبلغ ضمانت نامه نزد بانک وثیقه بسپارد.
هزینه کامزد بانکی ۲۵۰۰۰
بانک ۲۵۰۰۰
حساب انتظامی ضمانت نامه شرکت در مناقصه ۵۰۰۰۰۰
حساب انتظامی وثیقه شرکت در مناقصه ۶۰۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی ضمانت نامه شرکت در مناقصه ۵۰۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی وثیقه شرکت در مناقصه ۶۰۰۰۰۰
مناقصات عموما به سه نوع انجام می شوند:
الف: مناقصه عمومی که در این حالت پس از تهیه شدن اسناد و مدارک مناقصه و مبلغ پیمان، موضوع مناقصه از طریق جراید به اطلاع کلیه پیمانکاران می رسد.
ب: مناقصه محدود: در این روش صرفا از پیمانکاران ذیصلاح کتبا دعوت به عمل می آید تا در مناقصه شرکت کنند.
پ: ترک تشریفات مناقصه: در مواردی که انجام مناقصه بنا بر مصلت و تشخیص بالاترین مقام اجرایی ممکن و به صرف و صلاح نباشد می توان پیمانکار را از طریق ترک تشریفات مناقصه انتخاب نمود.
۴-انعقاد قرارداد
الف: در این مرحله ضمانتنامه یا سپرده شرکت در مناقصه ی برنده آزاد می شود.
ب: مبلغ ۵% کل پیمان به عنوان ضمانتنامه حسن انجام کار از پیمانکار اخذ می گردد.
پ: پیمان نامه پس از امضاء مبادله می شود.
ثبت های مربوط به انعقاد قرارداد با پیمانکار
الف: آزاد سازی ضمانت نامه شرکت در مناقصه
چنانچه پیمانکار در مناقصه برنده شود و قرارداد را امضاء کند یا اینکه در مناقصه برنده نشود برای آزاد سازی ضمانت نامه شرکت در مناقصه ثبت بالا معکوس می شود.
ب : ضمانت نامه حسن انجام تعهدات:
اگر پیمانکار در مناقصه برنده شود قبل از بستن قرارداد می بایست ۵% مبلغ قرارداد را به عنوان ضمانت نامه حسن انجام تعهدات به کارفرما ارائه نماید . برای دریافت این ضمانت نامه علاوه بر کارمزد بانکها ۱۰% این مبلغ را به عنوان سپرده نقدی دریافت می کنند.
۵% * مبلغ قرارداد = مبلغ ضمانت نامه حسن انجام تعهدات
۱۰% * مبلغ ضمانت نامه حسن انجام تعهدات = سپرده نقدی
۱۲۰% * (سپرده نقدی – مبلغ ضمانت نامه حسن انجام تعهدات ) = وثیقه مبلغ ضمانت نامه
نکته: چون پیمانکار در مناقصه برنده شده است بعد از این هزینه ها به حساب پیمان در جریان پیشرفت می رود. همچنین هزینه های اولیه ی شرکت در مناقصه نیز به همین حساب منتقل می شود.
حساب پیمان در جریان پیشرفت ۶۵۰۰۰ (بابت خرید اسناد ضمانت نامه)
سپرده نقدی ۵۰۰۰۰ (۱۰% سپرده نقدی )
بانک ۱۱۵۰۰۰
حساب انتظامی ضمانت نامه حسن انجام تعهدات ۵۰۰۰۰۰
حساب انتظامی وثیقه حسن انجام تعهدات ۵۴۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی ضمانت نامه حسن انجام تعهدات ۵۰۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی وثیقه حسن انجام تعهدات ۵۴۰۰۰۰
پ: انتقال هزینه های انجام شده به حساب پیمان در جریان پیشرفت
حساب پیمان در جریان پیشرفت ۵۵۰۰۰
هزینه شرکت در مناقصه ۳۰۰۰۰
هزینه کامزد بانکی ۲۵۰۰۰
۵-پیش پرداخت به پیمانکار :
بعد از امضاء قرارداد بر اساس مفاد قرارداد، پیمانکار حداکثر می تواند تا ۲۰% مبلغ قرارداد تقاضای پیش پرداخت کند. پیمانکار برای دریافت پیش پرداخت باید به میزان پیش پرداخت ضمانت نامه بانکی دریافت کند. برای اینکار باید به بانک مراجعه کرده و بعد از پرداخت کارمزد بانکی و سپرده ی نقدی معادل ۱۰% ضمانت نامه و همچنین ارائه ۱۲۰% مبلغ ضمانت نامه به عنوان وثیقه به بانک، ضمانت نامه را دریافت نماید.
آخرین بخشنامه برای پرداخت پیش پرداخت و نحوه ی پرداخت و بازپرداخت آن به شرح زیر است:
الف: ۸% پس از تحویل زمین به عنوان قسط اول.
ب: ۵/۶ % پس از حمل ۶۰% تجهیزات به کارگاه به عنوان قسط دوم.
پ: ۵/۵% قسط سوم طبق صورت وضعیت بدون احتساب مصالح پای کار.
مستهلک کردن پیش پرداخت
الف: ۵/۱۴ % صورت وضعیت ناخالص از بابت قسط اول و دوم.
ب: بعد از مستهلک شدن قسط اول و دوم از هر صورت وضعیت ۸%
ثبت های بابت پیش پرداخت به پیمانکار
حساب پیمان در جریان پیشرفت (کارمزد بانکی) ۵۰۰۰۰
سپرده نقدی (۱۰% مبلغ ضمانت نامه) ۲۰۰۰۰۰
بانک ۲۵۰۰۰۰
حساب انتظامی ضمانت نامه پیش پرداخت ۲۰۰۰۰۰۰
حساب انتظامی وثیقه پیش پرداخت ۲۱۶۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی ضمانت نامه پیش پرداخت ۲۰۰۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی وثیقه پیش پرداخت ۲۱۶۰۰۰۰
۱۰% * مبلغ ضمانت نامه پیش پرداخت = سپرده نقدی
۱۲۰% * (۱۰% سپرده نقدی – مبلغ ضمانت نامه پیش پرداخت ) = وثیقه مبلغ ضمانت نامه پیش پرداخت
اجرای عملیات اصلی
پس از تجهیز کارگاه، پیمانکار در صورت تامین منابع مالی می تواند عملیات اصلی را شروع کند. این مرحله که هسته اصلی کار پیمانها را تشکیل می دهد دارای مخارج گوناگونی برای تامین مواد، مصالح، تجهیزات، نیروی کار، ماشین آلات و دیگر منابع موردنیاز پروژه است.
۶- تحویل و تجهیز کارگاه
طبق شرایط عمومی پیمان کارفرما متعهد است کارگاه را بی عوض و بدون معارض تحویل پیمانکار نده. اخذ پروانه و پرداخت مخارجی از قبیل عوارض شهرداری به عهده کارفرماست اما تجهیز کارگاه به عهده پیمانکار می باشد. تامین آب، برق، سوخت و مخابرات و به طور کلی تجهیز کامل کارگاه به عهده پیمانکار می باشد. مخارجی که پیمانکار برای تجهیز کارگاه انجام می دهد به حساب بهای تمام شده پیمان (کار یا پیمان در جریان پیشرفت) منظور می شود.
ثبت مربوطه به ایجاد کارگاه
پیمان در جریان پیشرفت ۵۶۰۰۰۰
بانک ۵۶۰۰۰۰
ثبت مربوط به تخصیص تنخواه به کارگاه
تنخواه گردان کارگاه ۴۰۰۰۰۰۰
بانک ۴۰۰۰۰۰۰
ثبت مربوط به مخارج طرح بوسیله کارگاه
پیمان در جریان پیشرفت ۳۰۰۰۰۰۰
انبار کارگاه ۱۰۰۰۰۰
اثاثه ۴۰۰۰۰۰
تنخواه گردان کارگاه ۳۵۰۰۰۰۰
ثبت مربوط به نصفیه و شارژ مجدد تنخواه گردان
بانک ۸۰۰۰۰۰
تنخواه گردان کارگاه ۸۰۰۰۰۰
تنخواه گردان کارگاه ۳۲۰۰۰۰۰
بانک ۳۲۰۰۰۰۰
ثبت مربوط به مخارج اجرای طرح بوسیله دفتر
پیمان در جریان پیشرفت ۹۵۰۰۰۰
استهلاک انباشته ماشین آلات ۹۵۰۰۰۰
۷- تهیه صورت وضعیت کارهای انجام شده
طبق ماده ۳۷ شرایط عمومی پیمان، پیمانکار در پایان هر ماه موظف است وضعیت کارهای انجام شده از شروع کار تا آن تاریخ را طبق نقشه های اجرایی، دستور کارها و صورت جلسه ها اندازه گیری کند و مقدار مصالح و تجهیزات پای کار را تعیین کند سپس بر اساس فهرست بهای منظم به پیمان مبلغ صورت وضعیت را محاسبه کرده و آن را تسلیم مهندس ناظر کند. مهندس ناظر نماینده مهندس مشاور در محل کارگاه است بنابراین کارفرما صورت وضعیت را در صورت تایید توسط مهندس مشاور پرداخت می کند.
نکته: شناسایی درآمد تابع کارهای انجام شده در دوره مالی توسط پیمانکار است و نه صورت وضعیتهای تایید شده. برای مثال ممکن است کاری که در اسفند ماه یک سال مالی انجام می شود در فروردین ماه سال بعد در صورت وضعیت درج شود.
این مقاله را نیز بخوانید: کدینگ حسابداری تولیدی
الف: ارائه صورت وضعیت توسط پیمانکار
حساب دریافتنی – کارفرما ۷۰۰۰۰۰۰
کارگواهی شده ۷۰۰۰۰۰۰
نکته: در ثبتها به جای حساب کار گواهی شده می توان از حسابهای دریافتنی-مبالغ بازیافتنی پیمانها نیز استفاده کرد که در طول جزوه به تناوب و برای آشنایی از هر دو حساب استفاده شده.
ب: زمان دریافت وجه صورتحساب توسط پیمانکار ثبت زیر زده می شود.
بانک (باندازه مابه التفاوت ثبت) ۴۵۷۸۰۰۰
پیش پرداخت مالیات (۳% ) ۲۱۰۰۰۰
پیش پرداخت بیمه(۶/۱ سهم پیمانکار- طرحهای عمرانی) ۱۱۲۰۰۰
حسابهای دریافتنی – سپرده حسن انجام کار (۱۰ % ) ۷۰۰۰۰۰
پیش دریافت ها ( به میزان ۲۰% بازپرداخت قسط) ۱۴۰۰۰۰۰
حساب دریافتنی – کارفرما ۷۰۰۰۰۰۰
نکته: مطالب مربوط به بیمه و مالیات پیمانکاری در ضمیمه جزوه به تفصیل آورده شده.
نکته: کارفرما به منظور امینان از حسن انجام کار توسط پیمانکار و تامین خسارت های احتمالی معمولا از هر صورت وضعیت ۱۰% سپرده حسن انجام کار کسر می کند که ۵۰% آن پس از تحویل موقت و مابقی آن پس از تحویل قطعی آزاد می گردد.
پ: درخواست آزاد سازی ضمانت نامه پیش دریافت
به میزان قسط پیش دریافت کسر شده از صورت وضعیت ، مهندسین مشاور از کارفرما تقاضای ضمانت نامه پیش پرداخت را درخواست می کنند و کارفرما درخواست وی را به بانک ارسال می نماید. بعد از کاهش ثبت زیر زده می شود.
بانک (۱۰% قسط پیش پرداخت ) ۱۴۰۰۰۰
سپرده نقدی ۱۴۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی ضمانت نامه پیش پرداخت ۱۴۰۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی وثیقه پیش پرداخت ۱۵۱۲۰۰۰
حساب انتظامی ضمانت نامه پیش پرداخت ۱۴۰۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی وثیقه پیش پرداخت ۱۵۱۲۰۰۰
نکته: صورت وضعیت ها به صورت تجمعی لحاظ می شوند یعنی زمانیکه چند صورت وضعیت داریم مبلغ صورت وضعیت آخر برابر با کسر بقیه ی صورت وضعیت های قبل از آن می باشد.
نکته: بیمه سهم کارفرما در کارهای مشاوره ای ۱۲% مبلغ هر صورت وضعیت می باشد.
۸-تحویل موقت
طبق ماده ۳۹ شرایط عمومی پیمان، پس از آنکه پیمانکار عملیات موضوع پیمان را برطبق قرارداد انجام داد مشروط بر آنکه باقی مانده و یا نقایص کارها مربوط به قسمت عمده ای از یک کار اساسی و یا به صورتی نباشد که استفاده از کار انجام شده را غیرممکن سازد میتواند از طریق دستگاه نظارت تقاضای تحویل موقت کرده و نماینده خود را برای عضویت در کمیسیون تحویل معرفی کند و در عین حال انجام دادن کارهای جزیی باقیمانده را نیزتقبل کند..پیمانکار پس از تحویل موقت باید محل را پاکسازی کند و تجهیزات خود را از محل خارج کند. هزینه پاکسازی و انتقال به عهده پیمانکار است و جزء بهای تمام شده ی پیمان محسوب می شود. پس از تحویل موقت کارفرما ضمانت نامه حسن انجام تعهدات پیمانکار را آزاد می کند.
ثبت های مربوط به برچیدن کارگاه
پیمان در جریان پیشرفت ۸۰۰۰۰
بانک ۸۰۰۰۰
ثبت های تحویل موقت به کارفرما
بانک ۵۰۰۰۰
سپرده نقدی ۵۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی ضمانت نامه حسن انجام تعهدات ۵۰۰۰۰۰
طرف حساب انتظامی وثیقه حسن انجام تعهدات ۵۴۰۰۰۰
حساب انتظامی ضمانت نامه حسن انجام تعهدات ۵۰۰۰۰۰
حساب انتظامی وثیقه حسن انجام تعهدات ۵۴۰۰۰۰
نکته: هزینه های بعد از تحویل موقت تا تحویل قطعی در صورتیکه نواقصی در کار باشد بعهده پیمانکار می باشد. همچنین جرایم دیرکرد و سایر جرایم در اجرای پیمان و هزینه های مربوط به تمدید ضمانت نامه ها در طول پیمان بعهده پیمانکار می باش و در زمان پرداخت ثبت می زنیم:
حساب پیمان در جریان پیشرفت ۵۰۰۰۰
بانک ۵۰۰۰۰
۹-تهیه صورت وضعیت قطعی
طبق ماده ۴۰ شرایط عمومی پیمان، پیمانکار باید حداکثر تا یکماه از تاریخ تحویل موقت، صورت وضعیت قطعی کارهای انجام شده را بر اساس اسناد و مدارک پیمان تهیه کند و برای رسیدگی به مهندس مشاور تسلیم نماید. این صورت وضعیت ماخذ اولیه تسویه حساب است. اگر کارفرما صورت وضعیت قطعی پیمانکار را تایید کند ۵۰% سپرده حسن انجام کار پیمانکار آزاد شده و پیمانکار در دفاتر خود ثبت میزند:
بانک ۵۰۰۰۰۰
سپرده حسن انجام کار ۵۰۰۰۰۰
بابت آزاد سازی ۵۰% سپرده حسن انجام کار بعد از ارائه صورت وضعیت قطعی
نکته: بعد از تایید صورت وضعیت قطعی کارفرما پیمانکار را برای اخذ مفاصاحساب بیمه به سازمان تامین اجتماعی معرفی می کند
نکته:اگر ۳۰% حق بیمه کارگران طبق لیست ماهانه برابر برا ۶/۶ % صورت وضعیت قطعی پیمانکار باشد مفاصاحساب بیمه توسط تامین اجتماعی صادر می شود.
بیمه های پرداختنی **
بیمه **
بانک **
بابت پرداخت مابه التفاوت ۳۰% بیمه های مکسوره در لیست کارگران و بیمه های کسرشده در صورت وضعیت
مالیات های پرداختنی **
بانک **
۱۰-دوره تضمین
حسن انجام عملیات موضوع پیمان از تاریخ تحویل موقت برای مدتی که در قرارداد مشخص شده است تضمین میشود. اگر در دوره تضمین معایب و نقایص در کار مشاهده شود که ناشی از عدم رعایت مشخصات مذکور در مدارک پیمان باشد پیمانکار مکلف است آن معایب و نقایص را به هزینه خود رفع نماید. در غیر این صورت، کارفرما حق دارد معایب و نقایص را راسآً یا به هر ترتیب که مقتضی بداند رفع نموده و هزینه آن را از محل نصف وجه الضمان برداشت کند.
۱۱-تحویل قطعی
طبق ماده ۴۱ شرایط عمومی پیمان، تحویل قعطی پس از پایان دوره تضمین انجام می شود. براساس مفاد پیمان پیمانکار تقاضای تحویل قطعی می نماید و اعضای کمیسیون تحویل نهایی شامل نماینده پیمانکار، ذیحساب دستگاه نظارت و نماینده کارفرما تشکیل شده و درخواست را بررسی می کنند. اگر پس از بازدید از کارها عیب و نقصی مشاهده نشود، موضوع پیمان تحویل قطعی می شود.
بعد از امضاء صورت جلسه تحویل نهایی و ارسال آن برای کارفرما ۵۰% باقیمانده سپرده حسن انجام کار آزاد می شود و پیمانکار در دفاتر خود ثبت زیر را منعکس میکند:
بانک ۵۰۰۰۰۰
سپرده حسن انجام کار ۵۰۰۰۰۰
بابت دریافت ۵۰% سپرده حسن انجام کار بعد از تحویل نهایی
۱۲-صورتحساب نهایی
طبق ماده ۵۱ شرایط عمومی پیمان، صورتحساب نهایی پیمان طرف ۳ ماه از تاریخ تصویب صورت وضعیت قطعی توسط کارفرما تهیه می شود. تفاوت صورت حساب نهایی و صورت وضعیت قطعی در این است که مبالغ دیگری مانند تعدیل آحاد بها، بهای مصالح ، تجهیزات و ماشین الات فعلی تحویلی کارفرما به پیمانکار، جبران خسارت یا جرایم ممکن است در صورت حساب نهایی به مبلغ صورت وضعیت قطعی اضافه یا از آن کسر شود.
ثبت مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد
نکته:پرداخت دستمزد به صورت خالص به شکل زیر است. اگر کل دستمزد ناخالص را X در نظر بگیریم.
۷% * X = بیمه سهم کارگر ۱۰% *X = مالیات
۷% سهم کارگر + ۲۳% سهم پیمانکار = کل بیمه پرداختنی توسط پیمانکار
X 10% – X 7% – X1 = دستمزد خالص
۲۳% * دستمزد ناخالص = ۲۳% بیمه سهم کارفرما
۲۳% بیمه سهم کارفرما + دستمزد خالص = حساب پیمان در جریان پیشرفت
حساب پیمان در جریان پیشرفت ***
مالیات پرداختنی ( ۱۰% دستمزد ناخالص) ***
بیمه پرداختنی ( ۳۰% دستمزد ناخالص) ***
دستمزد پرداختنی (خالص) / بانک ***
لیست دستمزد در مؤسسات پیمانکاری باید به گونه ای تنظیم شود که بتواند مبلغ دستمزد هر پیمان را به سهولت تعیین کرد . معمولا برای کارگرانی که در یک پیمان کار می کنند لیست دستمزد جداگانه تهیه و در پایان هفته یا ماه به حساب همان پیمان بدهکار می کند در مواردی ممکن است کارگران و سرپرستان کارگاه در طول هفته یا ماه در پیمان های متعددی خدمت کرده باشند برای تسهیم هزینه دستمزد این کارکنان از صورت تجزیه دستمزد استفاده می شود که در آن ساعات کارکرد کارگران در هر کارگاه درج و مبلغ دستمزد آنان به پیمانه های مربوطه سرشکن می شود .
| شرکت ایران بتون سازصورت تجزیه دستمزد
شماره ۳۲ هفته منتهی به ۳۰دی ماه ۲ x ۱۳ |
|||||||||||
| پیمان شماره ( ۱ ) | پیمان شماره ( ۲ ) | پیمان شماره ( ۳ ) | خلاصه | ||||||||
| شمارهکارگر | ساعاتکارکرد | مبلغ | شمارهکارگر | ساعاتکارکرد | مبلغ | شمارهکارگر | ساعاتکارکرد | مبلغ | شمارهکارگر | ساعاتکارکرد | مبلغ |
| ۱۲۱۳
۱۸ ۲۱ ۲۳ |
۱۰۳۰
۲۰ ۵ ۱۰ |
۲۵۰۰۴۰۰۰
۳۰۰۰ ۲۰۰۰ ۲۵۰۰ |
۲۲۲۰
۱۰ ۵ – |
۲۰۵
۵ ۲۵ – |
۴۰۰۰۱۲۵۰
۱۲۵۰ ۳۵۰۰ – |
۲۳۱۷
۱۲ ۱۸ ۲۲ |
۲۰۴۰
۱۰ ۱۰ ۵ |
۹۰۰۰۲۰۰۰۰
۲۰۰۰ ۱۲۵۰ ۲۵۰۰ |
۱۲
۳
|
۷۵۵۵
۸۵ |
۱۴۰۰۰۹۰۰
۳۴۷۵۰ |
| – | ۷۵ | ۱۴۰۰۰ | – | ۵۵ | ۹۰۰۰ | – | ۸۵ | ۳۴۷۵۰ | – | ۲۱۵ | ۵۷۷۵۰ |
مواد و مصالح پای کار
چنانچه در پایان دوره مواد و مصالح مصرف نشده ای در محل کارگاه یا انبارهای پروژه موجود باشد این مواد و مصالح معمولا جزء مخارج تحمل شده برای کارهای انجام شده نیست و بنابراین در روش هزینه به هزینه در محاسبه درصد پیشرفت پیمان منظور نمی شود. این مواد و مصالح در حساب پیمان در جریان پیشرفت در ترازنامه منعکس می شود.
= درصد پیشرفت کار (روش هزینه به هزینه )
شناسایی زیان مورد انتظار پیمان
چنانچه برآورد های نشان دهد که مجموع هزینه های پیمان بیش از مجموع درآمد های آن است باید برای زیان پیمان، ذخیره شناسایی شود. این نوع پیمانها را می توان از مصادیق قراردادهای زیانبار دانست که در استاندارد حسابداری شماره ۴ ، ذخایر، بدهی های احتمالی و داراییهای احتمالی تعریف شده است. زیان در دوره ای شناسایی می شود که زیانبار بودن پیمان محرز شود. ذخیره زیان پیمان بر اساس هزینه های تحمل شده پیمان محاسبه می شود.
ذخیره پیمان بر اساس هزینه های برآوردی لازم برای تکمیل پیمان به اضافه هزینه های تحمل شده پیمان محاسبه می شود. این ذخیره باید به طور جداگانه در بخش بدهیهای جاری ترازنامه نشان داده شود.
مجموع زیان مورد انتظار + سودهایی که قبلا گزارش شده است = زیان پیمان
مثال ۱: محاسبه درآمد وهزینه پیمان در پایان هر سال (روش هزینه به هزینه)
شرکت پاکساز دارای یک پیمان سه ساله برای ساخت یک دارایی است. مبلغ پیمان ۳۰ میلیون ریال است. این پیمان در سال ۱۳۸۱ شروع شده است. در سال ۱۳۸۲ با کسب اطلاعات جدید مخارج لازم برای تکمیل پیمان مجددا برآورد شد که بیشتر از برآورد سال قبل بود. این تغییر در برآورد باعث کاهش سود پیش بینی شده پیمان شد. سایر اطلاعات پیمان به شرح زیر است:
| ۱۳۸۱ | ۱۳۸۲ | ۱۳۸۳ | |
| مبلغ پیمان | ۳۰٫۰۰۰٫۰۰۰ | ۳۰٫۰۰۰٫۰۰۰ | ۳۰٫۰۰۰٫۰۰۰ |
| مخارج تحمیل شده انباشته | ۱۰٫۴۰۰٫۰۰۰ | ۱۹٫۵۰۰٫۰۰۰ | ۲۷٫۵۰۰٫۰۰۰ |
| مخارج برآوردی تکمیل پیمان | ۱۵٫۶۰۰٫۰۰۰ | ۸٫۳۶۰٫۰۰۰ | — |
| مجموع مخارج | ۲۶٫۰۰۰٫۰۰۰ | ۲۷٫۸۶۰٫۰۰۰ | ۲۷٫۵۰۰٫۰۰۰ |
| مجموع سود مورد انتظار | ۴٫۰۰۰٫۰۰۰ | ۲٫۱۴۰٫۰۰۰ | ۲٫۵۰۰٫۰۰۰ |
| درصد پیشرفت کار | ۴۰% | ۷۰% | ۱۰۰% |
| محاسبه سود ناخالص پیمان | |||
| ۱۳۸۱ | ۱۳۸۲ | ۱۳۸۳ | |
| درآمد پیمان | ۱۲٫۰۰۰٫۰۰۰ | ۹٫۰۰۰٫۰۰۰ | ۹٫۰۰۰٫۰۰۰ |
| هزینه پیمان (بهای تمام شده پیمان) | ۱۰٫۴۰۰٫۰۰۰ | ۹٫۱۰۰٫۰۰۰ | ۸٫۰۰۰٫۰۰۰ |
| سود ناخالص | ۱٫۶۰۰٫۰۰۰ | (۱۰۰٫۰۰۰) | ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ |
نحوه محاسبه درآمد وهزینه
| درآمد سال ۸۱ | ۱۲۰۰۰۰۰۰ = | ۴۰% * ۳۰۰۰۰۰۰۰ |
| درآمد سال ۸۲ | ۹۰۰۰۰۰۰ = | ۱۲۰۰۰۰۰۰ – (۷۰% * ۳۰۰۰۰۰۰۰) |
| درآمد سال۸۳ | ۹۰۰۰۰۰۰ = | ۲۱۰۰۰۰۰۰ – ۳۰۰۰۰۰۰۰ |
| هزینه سال ۸۲ | ۹۱۰۰۰۰۰ = | ۱۰۴۰۰۰۰۰ – ۱۹۵۰۰۰۰۰ |
| هزینه سال ۸۳ | ۸۰۰۰۰۰۰ = | ۱۹۵۰۰۰۰۰ – ۲۷۵۰۰۰۰۰ |
در اثر تغییر در برآوردها و افزایش مخارج برآوردی پیمان در سال ۱۳۸۲ مبلغ ۱۰۰۰۰ ریال زیان گزارش می شود. البته باید توجه داشت که قرارداد در مجموع سود آور است وتنها در سال دوم زیان گزارش خواهد شد. این زیان مازاد مخارج تحمل شده نسبت به درآمد سال ۱۳۸۲ است و نیازی به شناسایی ذخیره ندارد. اگر مخارج براوردی تکمیل پیمان در سال ۱۳۸۲ در حد مخارج برآوردی سال ۱۳۸۱ باقی می ماند در سال ۱۳۸۲ برای پیمان سود گزارش می شد. بنابراین اثر تغییر برآورد در دوره جاری و آتی گزارش می شود و به دوره گذشته تسری نمی یابد.
گزارش های مالی : Financial Reports
در ترازنامه اقلام زیر باید ارائه شود:
جدول بهای تمام شده کار در جریان ساخت :
شرکت پیمانکاری ایران بتون ساز
کار در جریان ساخت
منتهی به ۲۹/۱۲/۱ ۱۳
پیمان شماره پیمان شماره جمع
ریال ریال ریال
خاکبرداری ×× ×× ××
پس سازی ×× ×× ××
کرسی چینی ×× ×× ××
دیوار چینی ×× ×× ××
شناژهای رلیزله گیری ×× – ××
طاق زنی ×× – ××
کف سازی ×× – ××
نجاری ×× – ××
کاشیکاری ×× – ××
لوله کشی ×× – ××
نازک کاری داخلی – – –
نماسازی ×× – ××
محوطه سازی – – –
مالیات ×× ×× ××
بیمه ×× ×× ××
کرایه ماشین آلات ×× – ××
هزینه های عمومی ×× ×× ××
×× ×× ××
گزارش های عملیاتی :
در مؤسسات پیمانکاری ، گزارش های دوره ای ( روزانه ، ماهانه ، سه ماهه ، … ) زیر باید به موقع تهیه شود .
× گزارش پیشرفت کار
× صورت حساب سود و زیان
گزارش پیشرفت کار :
گزارش از پیشرفت کار هر پیمان باید تنظیم و ارائه شود این گزارشها جزء اسناد و مدارک حسابداری نیست اما برای کنترل های داخلی مؤسسات پیمانکاری مورد استفاده قرار می گیرد گزارش های مزبور باید بر اساس پیشرفت کلی فعالیت انجام شده هر یک از پیمان ها تجزیه و تحلیل شود .
| پیمان شماره … | ||
| فعالیت | تعداد کارگران | ملاحظات |
| تجهیزکارگاه | ۱۰ | پاک کردن محوطه و تسطیح زمین ۱۰۰۰ متر مربع |
| خاکبرداری | ۴ | کودبرداری ۱۰۰ متر مکعب |
| پی سازی | ۳ | قالب بندی و تبن ریزی ۱۰۰ متر |
گزارش پیشرفت کار باید دارای ستون هایی برای ثبت (۱) نوع فعالیت ، (۲) تعداد کارگران هر فعالیت (۳) میزان پیشرفت هر فعالیت باشد .
صورت حساب سود و زیان :
نمونه ای از صورت حساب سود و زیان که می تواند در مؤسسات پیمانکاری تهیه شود و در صفحه بعد ارائه شود :
شرکت پیمانکاری ایران پتون ساز
صورت سود و زیان
منتهی به ۲۹/۱۲/۱ ۱۳
کار گواهی شده ( صورت وضعیت های تایید شده ) در آمد ها ××
کسر می شود : بهای تمام شده پیمان :
هزینه مواد و مصاح ××
هزینه کرایه ماشین آلات ××
حقوق و دستمزد ××
جمع بهای تما شده پیمان اجرا شده (××)
سود نا ویژه پیمان ××
کسر می شود : هزینه عملیاتی ، تشکیلاتی (××)
سود ویژه سال – قبل از کسر مالیات ***
مثال جامع: شرکت گهر ساز دارای سه پیمان به شرح زیر است. فرض شده است که هرسه پیمان در سال ۱۳۹۱ شروع شده است. اطلاعات این پیمانها در سال ۱۳۸۱ به شرح زیر است: اعداد به میلیون ریال
| پیمان ۱ | پیمان ۲ | پیمان ۳ | |
| درآمد کل پیمان | ۳۰۰۰ | ۱۵۰۰ | ۸۰۰۰ |
| مخارج واقعی پیمان | ۸۵۰ | ۹۸۰ | ۳۵۰۰ |
| مخارج برآوردی تکمیل پیمان | ۲۲۱۰ | ۴۲۰ | ۳۳۰۰ |
| پیش دریافت در آغاز پیمان | ۶۰۰ | ۳۰۰ | ۱۶۰۰ |
| صورت وضعیتهای تایید شده | ۸۰۰ | ۱۱۰۰ | ۳۴۰۰ |
| علی الحساب دریافتی در پایان سال | – | – | ۳۰۰ |
| مازاد بیمه بر مبنای مبلغ پیمان نسب به بیمه طبق لیست حقوق و دستمزد | ۱۱۰ | – | ۲۰۰ |
| سپرده حسن انجام کار | ۱۰% | ۱۰% | ۱۰% |
سایر توضیحات:
| پیمان ۱ | پیمان ۲ | پیمان ۳ | |||||
| پیمان در جریان پیشرفت | ۸۵۰ | ۹۸۰ | ۳۵۰۰ | ||||
| حسابهای مختلف | ۸۵۰ | ۹۸۰ | ۳۵۰۰ | ||||
| مخارج واقعی انجام شده برای پیانها | |||||||
| پیمان ۱ | پیمان ۲ | پیمان ۳ | ||||||
| موجودی نقد | ۶۰۰ | ۳۰۰ | ۱۶۰۰ | |||||
| پیش دریافتها | ۶۰۰ | ۳۰۰ | ۱۶۰۰ | |||||
| دریافت ۲۰% مبلغ پیمان | ||||||||
| موجودی نقد | ۳۰۰ | |||||||
| علی الحساب دریافتی | ۳۰۰ | |||||||
| دریافت علی الحساب | ||||||||
| پیمان ۱ | پیمان ۲ | پیمان ۳ | |||||
| حسابهای دریافتنی- کارفرما | ۸۰۰ | ۱۱۰۰ | ۳۴۰۰ | ||||
| حسابهای دریافتنی-مبلغ بازیافتنی پیمانها | ۸۰۰ | ۱۱۰۰ | ۳۴۰۰ | ||||
| ثبت صورت وضعی تایید شده قبل از وصول | |||||||
| پیمان ۱ | پیمان ۲ | پیمان ۳ | |||||
| موجودی نقد | ۳۹۹٫۲ | ۴۸۶٫۴ | ۱۰۲۱٫۶ | ||||
| پیش پرداخ مالیات (۳%) | ۱۹٫۲ | ۲۶٫۴ | ۸۱٫۶ | ||||
| سپرده بیمه (۵%) | ۳۲ | ۴۴ | ۱۳۶ | ||||
| سپرده حسن انجام کار (۱۰%) | ۶۴ | ۸۸ | ۲۷۲ | ||||
| پیش دریافت (مفروض) | ۱۰۰ | ۲۰۰ | ۱۱۰۰ | ||||
| حسابهای دریافتنی- کارفرما | ۶۴۰ | ۸۸۰ | ۲۷۲۰ | ||||
| دریافت وجه صورت وضعیتها پس از کسورات | |||||||
اگر مبلغ بیمه بر اساس این نرخها بیش از مبلغ بیمه ای باشد که طبق لیست حقوق و دستمزد مربوط به پیمان محاسبه و پرداخت شده است برای مابه التفاوت آن باید ذخیره شناسایی شود.
| پیمان ۱ | پیمان ۲ | پیمان ۳ | |||||
| پیمان در جریان پیشرفت | ۱۱۰ | ۲۰۰ | |||||
| ذخیره بیمه | ۱۱۰ | ۲۰۰ | |||||
| شناسایی مازاد بیمه | |||||||
نکته: مصالح پای کار که جزء کارهای انجام شده نیست در محاسبه درصد پیشرفت منظور نمی شود.
| ۲۸٫۷% = ۱۰۰ * = ۱۰۰ * = پیمان ۱ | |||||||
| ۴۸٫۵۷% = ۱۰۰ * = ۱۰۰ * = پیمان ۲ | |||||||
| ۵۲٫۸۵% = ۱۰۰ * = ۱۰۰ * = پیمان ۳ | |||||||
| ۸۶۰ = ۲۸٫۷ % * ۳۰۰۰ = درآمد پیمان ۱۷۲۹ = ۴۸٫۵۷% * ۱۵۰۰ = درآمد پیمان ۲
۴۲۸۸ = ۵۲٫۸۵% *۸۰۰۰ = درآمد پیمان۳ |
|||||||
| پیمان ۱ | پیمان ۲ | پیمان ۳ | |||||
| حسابهای دریافتنی-مبلغ بازیافتنی پیمانها | ۸۶۱ | ۷۲۹ | ۴۲۸۸ | ||||
| درآمد پیمان | ۸۶۱ | ۷۲۹ | ۴۲۸۸ | ||||
مصالح پای کار پیمان شماره ۱ و ۲ نباید به حساب هزینه سال ۱۳۹۱ منظور شود.
| پیمان ۱ | پیمان ۲ | پیمان ۳ | ||||||
| هزینه پیمان | ۹۱۰ | ۶۸۰ | ۳۷۰۰ | |||||
| پیمان در جریان پیشرفت | ۹۱۰ | ۶۸۰ | ۳۷۰۰ | |||||
| شناسایی مخارج تحمل شده پیمان | ۹۱۰ = ۵۰-۱۱۰+۸۵۰ = هزینه پیمان شماره ۱۶۸۰ = ۳۰۰-۹۸۰ = هزینه پیمان شماره ۲ | |||||||
پیمان شماره ۱ زیانبار است و برای آن ذخیره شناسایی می شود.
| ۱۳۸۱ | ۱۳۸۳ | |
| درآمد کل پیمان | ۳۰۰۰ | |
| هزینه کل پیمان: | ||
| مخارج واقعی | ۹۶۰ | |
| مخارج براوردی تکمیل پیمان | ۲۲۱۰ | |
| ۳۱۷۰ | ||
| زیان پیمان | (۱۷۰) | |
| زیان قابل شناسایی | ۱۲۱=۴۹-۱۷۰ | |
| مبلغ ۴۹ میلیون ریال زیان (تفاوت درآمد و هزینه شناسایی شده ) قبلا ثبت شده است. | ||
در مواردیکه حساب پیمان در جریان پیشرفت مانده بدهکار دارد و از طرف دیگر پیمان در مجموع زیانبار است باید ابتدا مبلغ زیان از مانده حساب پیمان در جریان پیشرفت کسر شود و برای مابه التفاوت آن ذخیره گرفته شود. پیمان ۱ به دلیل وجود مصالح پای کار مانده ای به مبلغ ۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال دارد. ابتدا معادل این مبلغ به حساب زیان پیمان منظور می شود و برای باقیمانده زیان ذخیره شناسایی می شود.
| پیمان ۱ | ||
| زیان پیمان (هزینه پیمان) | ۱۲۱ | |
| پیمان در جریان پیشرفت | ۵۰ | |
| ذخیره زیان پیمان ۱ | ۷۱ | |
| ذخیره لازم برای زیان | ۷۱=۵۰-۱۲۱ | |
۱-۹: نحوه ارائه درآمد و هزینه ها
| پیمان۱ | پیمان۲ | پیمان۳ | جمع | |
| درآمد پیمان | ۸۶۱ | ۷۲۹ | ۴۲۲۸ | ۵۸۸۱ |
| بهای تمام شده پیمان (هزینه پیمان): | ||||
| هزینه شناسایی شده | ۹۱۰ | ۶۸۰ | ۳۷۰۰ | ۵۲۹۰ |
| زیان پیمان | ۱۲۱ | – | – | ۱۲۱ |
| سود ناخالص | ۴۰۷ |
| شرکت گهرسازصورت سود و زیان
برای دوره منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۸۱ |
|
| درآمد پیمان | ۵۸۱۸ |
| بهای تمام شده پیمان | ۵۴۱۱ |
| سود ناخالص | ۴۰۷ |
۲-۹ محاسبه و ارائه اقلام مربوط به پیمانهای بلند مدت در ترازنامه
۱-۲-۹ پیمان در جریان پیشرفت
| پیمان۱ | پیمان۲ | پیمان۳ | پیمان در جریان پیشرفت | |
| مخارج تحمل شده انباشته | ۹۶۰ | ۹۸۰ | ۳۷۰۰ | |
| هزینه شناسایی انباشته پیمان | ۹۱۰ | ۶۸۰ | ۳۷۰۰ | |
| زیان قابل پیش بینی پیمان | (۱۲۱) | — | — | |
| مخارج مرتبط با فعالیت آتی پیمان که بعنوان دارایی شناسایی می شود | — | ۳۰۰ | — | ۳۰۰ |
۲-۲-۹ حسابهای دریافتنی – مبلغ بازیافتنی پیمانها (کارگواهی شده)
| پیمان۱ | پیمان۲ | پیمان۳ | مبلغ بازیافتنی پیمانها | |
| درآمد انباشته پیمان | ۸۶۱ | ۷۲۹ | ۴۲۲۸ | |
| مبالغ دریافتی و دریافتنی بابت پیشرفت کار: | ||||
| صورت وضعیتهای تایید شده | ۸۰۰ | ۱۱۰۰ | ۳۴۰۰ | |
| علی الحساب دریافتی | — | — | ۳۰۰ | — |
| ۶۱ | (۳۷۱) | ۵۲۸ | ۵۸۹ |
مازاد صورت وضعیت تایید شده به مبلغ ۰۰۰/۴۵۰/۳۷۱ ریال نسبت به درآمد شناسایی شده به عنوان بدهی در ترازنامه منعکس می شود. بنابراین این مبلغ نباید با مانده بدهکار دیگر پیمانها تهاتر گردد.
۳-۲-۹ پیش دریافتها و ذخایر
| پیمان۱ | پیمان۲ | پیمان۳ | پیش دریافت | |
| مانده در پایان دوره | ۵۰۰ | ۱۰۰ | ۵۰۰ | ۱۱۰۰ |
| ذخیره زیان | ||||
| مانده در پایان دوره | ۷۱ | – | – | ۷۱ |
۴-۲-۹ سایر حسابها و اسناد دریافتنی
| پیمان۱ | پیمان۲ | پیمان۳ | سایر حسابها و اسناد دریافتنی | |
| سپرده بیمه | ۳۲ | ۴۴ | ۱۳۶ | |
| سپرده حسن انجام کار | ۶۴ | ۸۸ | ۲۷۲ | |
| ۹۶ | ۱۳۲ | ۴۰۸ | ۶۳۶ | |
| فرض شده است که پیش پرداخت مالیات با هزینه مالیات بر درآمد بسته شده است. | ||||
| شرکت گهرسازترازنامه
در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۸۱ |
||
| داراییها: | عطف | ریال |
| حسابهای دریافتنی – کارفرما ۱ | ۱۰۶۰ | |
| حسابهای دریافتنی – مبلغ بازیافتنی پیمانها (کارگواهی شده) | ۲-۲-۹ | ۵۸۹ |
| سایر حسابها و اسناد دریافتنی | ۴-۲-۹ | ۶۳۶ |
| پیمان در جریان پیشرفت | ۱-۲-۹ | ۳۰۰ |
| بدهیها: | ||
| حسابهای پرداختنی – مازاد صورت وضعیتها | ۲-۲-۹ | ۳۷۱ |
| پیش دریافتها | ۳-۲-۹ | ۱۱۰۰ |
| ذخیره زیان | ۳-۲-۹ | ۷۱ |
| ۱ این مبلغ مربوط به صورت وضعیتهای تایید شده اما وصول نشده پیمانهاست. | ||
ضمیمه ۱ – بیمه پیمانکاری
بر اساس ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی کارفرما موظف است ۵% ناخالص کارکرد را از هر صورت وضعیت کسر و نزد خود نگهدارد. این سپرده و آخرین قسط پیمانکاران تا ارائه مفاصاحساب توسط پیمانکار که توسط سازمان تامین اجتماعی صادر می گردد، نگهداری می شود.
البته در پیمانهای مشمول طرحهای عمرانی حق بیمه بصورت مقطوع محاسبه و کسر می شود. حق بیمه این پیمانها ۶/۶ % شامل ۶/۱ % سهم پیمانکار و ۵% سهم کارفرما است.
در پیمانهای دیگر که با طرحهای عمرانی در ارتباط نیستند حق بیمه پیمانها بسته به نوع پیمان متفاوت است اما حق بیمه بسیاری از پیمانها در دو گروه زیر قرار می گیرند:
در مورد بیمه اینگونه پیمانها توجه به نکات زیر مهم است:
منال: اگر مبلغ یک پیمان ۰۰۰/۰۰۰/۹۵۰ ریال باشد و در طول دوران اجرای پیمان بر اساس لیست حقوق و دستمزد کارکنان مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۵۶ ریال حق بیمه پرداخت شده باشد، مبلغ کل حق بیمه و مابه التفاوت قابل پرداخت آن به شرح زیر محاسبه می شود:
حق بیمه ۰۰۰/۵۰۰/۶۶ = ۷% * ۰۰/۰۰۰/۹۵۰
حق بیمه بیکاری ۰۰/۴۰۰/۷ = * ۰۰۰/۵۰۰/۶۶
جمع حق بیمه و حق بیمه بیکاری ۰۰۰/۹۰۰/۷۳
مابه التفاوت قابل پرداخت ۰۰۰/۹۰۰/۱۷ = ۰۰۰/۰۰۰/۵۶ – ۰۰۰/۹۰۰/۷۳
نکته: در پایان هر دوره مالی باید مبلغ حق بیمه کل پیمان متناسب با درآمد شناسایی شده و نرخ حق بیمه مربوط محاسبه شود و در صورتیکه مبلغ آن از جمع مبالغ پرداخت شده بر اساس لیست حقوق و دستمزد بیشتر باشد برای تفاوت آن ذخیره لازم شناسایی شود.
ضمیمه ۲- مالیات
طبق اصلاحیه مورخ ۲/۶/۱۳۹۱ ماده ۱۰۴ قانون مالیاتهای مستقیم، کارفرما باید ۳% مالیات علی الحساب از مبلغ صورت وضعیت کسر کند. این مالیات باید ظرف ۳۰ روز به حساب تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی کشور واریز و رسید آن به مودی (پیمانکار) تسلیم شود. در اجرای این ماده کارفرما مکلف است ظرف ۳۰ روز از تاریخ انعقاد قرارداد، رونوشت آن را به اداره امور مالیاتی محل با اخذ رسید تسلیم نماید.
از نظر پیمانکار این مالیات ، نوعی پیش پرداخت است. مالیات عملکرد سالیانه پیمانکار بر اساس رسیدگی به دفاتر طبق قانون مالیاتها تعیین می شود و مبالغ پیش پرداخت از آن کسر و مابقی به سازمان امور مالیاتی پرداخت می شود.
استاندارد شماره ۹ حسابداری شرکتهای پیمانکاری را ملزم به شناسایی درآمد پیمانکاری بلند مدت به روش درصد پشرفت کار (هزینه به هزینه) می کند. در این روش پیمانکار باید هزینه های کل پروژه را برآورد کرده و بر مبنای آن و متناسب با هزینه های واقعی تحقق یافته درآمد هر دوره مالی را شناسایی کند.
نتایج حاصل از محاسبات یاد شده همیشه با صورت وضعیت های ارسالی و تایید شده توسط کارفرمایان متفاوت است و اختلاف موجود بین صورت وضعیت های تایید شده و درآمد شناسایی شده به روش هزینه به هزینه در ترازنامه تحت عنوان مبلغ قابل بازیافت پیمانها یا مازاد کار گواهی شده درج می شود.
نکته قابل تامل به لحاظ مالیاتی این است که وقتی درآمد بر مبنای هزینه های تحقق یافته شناسایی و ثبت می شود ، اگر هزینه ای توسط ممیز مالیاتی برگشت داده شود (یا غیر قابل قبول شناخته شود) تکلیف درآمد متناظر با آن چه می شود. برای اینکه موضوع روشن تر شود مثالی به شرح زیر آورده شده است.
مثال : شرکت نمونه ابتدای سال ۸۹ قراردادی بلند مدت به مبلغ ۵۰۰۰ میلیون ریال با کارفرمای خود منعقد می نماید. در پایان سال ۸۹ برآوردهای انجام شده نشان می دهد که کل هزینه طرح ۴۵۰۰ میلیون ریال است و در واقع شرکت از محل قرارداد یاد شده ۵۰۰ میلیون ریال سود برآوردی خواهد داشت. در سال ۸۹ شرکت از بابت اجرای این قرارداد ۴۰۰ میلیون ریال هزینه شناسایی و در دفاتر ثبت کرده است . بنابراین درآمدی که شرکت در سال ۸۹ شناسای می کند عبارتست از :
۴۴۴ = ۵۰۰۰ * ( )
سود شناسایی شده در سال ۸۹ عبارتست از : ۴۴ = ۴۰۰ – ۴۴۴
فرض کنیم ممیزان مالیاتی در هنگام رسیدگی به دفاتر شرکت نمونه بیست میلیون ریال از هزینه های شرکت را غیر قابل قبول تشخیص داده است و از هزینه های شرکت حذف کنند. در آن صورت سود شرکت به ۶۴ میلیون ریال (۴۴ + ۲۰ ) افزایش می یابد و در عمل مالیات شرکت ۵/۱ برابر می شود و غافل از اینکه ۲۰ میلیون ریال هزینه برگشتی اثر مستقیمی بر میزان درآمد شرکت داشته است. که اگر آن هزینه برگشت شود باید درآمد متناظر نیز به شرح زیر محاسبه و کسر شود:
درآمد شناسایی شده پس از برگشت هزینه ها ۴۲۲ = ۵۰۰۰ *
میزان تعدیل درآمد ۲۲ = ۴۲۲ – ۴۴۴۷
همانگونه که مشاهده می شود اثر برگشت هزینه ها بر درآمد بیش از هزینه های برگشتی است و درآن صورت به لحاظ مالیاتی سود مشمول مالیات از ۴۴ میلیون ریال به ۲۲ میلیون ریال کاهش می یابد. بنابراین اگر سازمان امور مالیاتی چنین تاثیری را نادیده انگارد به میزاه هزینه های برگشت شده سود شرکت را افزایش داده در حالیکه درآمد واقعی یک پروژه در پایاین پروژه محاسبه می شود و درآمد های شناسایی شده در طی پروژه همیشه بر مبنای برآورده بدست می آید.
دیدگاهتان را بنویسید